In november 1994 stapt wachtmeester Mathijs Assmann met veertien collega’s van de Koninklijke Marechaussee aan boord van een Amerikaanse C-130 Hercules. Hun bestemming is Haïti, een land dat net na jaren van geweld en politieke chaos probeert te herstellen. De democratisch gekozen president Jean-Bertrand Aristide is in 1991 afgezet, maar dankzij een internationale troepenmacht, onder de vlag van de Verenigde Naties, keert hij in 1994 terug aan de macht. Het is nu zaak om de democratie te behouden en het land op te bouwen.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Landmacht
Wachtmeester Mathijs Assmann (midden) is in een goede stemming.
Drukte en chaos in Port-de-Paix
Assmann en de andere Nederlandse marechaussees worden samen met Belgische collega’s gestationeerd in Port-de-Paix, een havenstad in het rustige noorden van Haïti. Wat ze aantreffen is een chaotische situatie. De lokale politie is nauwelijks georganiseerd. Er zijn geen computers, geen mappen en geen kasten om belangrijke papieren in te bewaren. De burgers komen massaal naar het politiebureau om hun problemen te melden. Vaak gaat het om geweldsmisdrijven, diefstal of verkrachting. Iedereen bemoeit zich met alle zaken en verklaringen die worden afgelegd, want mensen kennen via-via altijd wel een betrokkene. Maar zonder goede administratie raakt alles in de war. Er zijn geen vaste protocollen en het overzicht ontbreekt. Hierdoor worden verdachten soms ten onrechte vrijgelaten, terwijl getuigen opgesloten worden.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Landmacht
Het is een drukte van jewelste tijdens het spreekuur van de detachementsarts in Port-de-Paix.
Lesgeven en leren
Een van de belangrijkste taken van de Nederlanders en Belgen wordt daarom het opleiden van de Haïtiaanse agenten. Door gebrekkige communicatie met het hoofdkwartier in de hoofdstad kunnen zij niet altijd steun vragen en moeten zij zelfstandig handelen. Assmann en zijn collega’s leren de nieuwe agenten hoe zij met gevangenen moeten omgaan, hoe zij klachten moeten opnemen en afhandelen, en hoe zij een eenvoudig politieonderzoek kunnen uitvoeren.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Landmacht
Nederlandse marechaussees op patrouille om een verdachte aan te houden. In het midden leunt wachtmeester Mathijs Assmann tegen de truck.
Een andere manier van werken
De Nederlanders en Belgen merken al snel dat de werkwijze van de Haïtiaanse politie heel anders is dan zij gewend zijn. Patrouilleren is bijvoorbeeld niet gebruikelijk. Veel agenten blijven liever op het bureau wachten tot mensen aangifte komen doen, in plaats van zelf actief de straat op te gaan. Daarbij speelt het gebrek aan voertuigen een grote rol. Bovendien willen ze vaak alleen ’s ochtends op patrouille, niet later op de dag. Met veel geduld en overtuigingskracht weten de Nederlandse marechaussees dit te veranderen. Langzaam maar zeker groeit het besef dat actief toezicht houden belangrijk is voor de veiligheid.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Landmacht
Een varken wroet in de goot langs de kant van de weg. Een voorbeeld van de slechte leefomstandigheden in Haïti.
Patrouilles door een andere wereld
Assmann gaat zelf ook regelmatig mee op patrouille. De beelden die hij ziet zijn heel anders dan in Nederland. Overal lopen varkens en geiten los door de straten, vaak drinken ze uit de sterk bevuilde goot. Het dagelijks leven is zwaar. Regelmatig maken stormen en orkanen de wegen onbegaanbaar, waardoor patrouilleren extra lastig wordt. Het is een harde wereld, waar simpel politiewerk vaak een enorme uitdaging is.
Terug naar huis
Begin 1995 neemt een nieuwe vredesmissie van de Verenigde Naties het werk over. Half maart kunnen Assmann en zijn collega’s terug naar Nederland. Met nieuwe ervaringen en indrukken keren de marechaussees terug, wetende dat zij een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de opbouw van vrede en veiligheid in Haïti.
