European Community Monitoring Mission (ECMM) / European Union Monitoring Mission (EUMM) | Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Duur missie: 15 juli 1991 - 24 augustus 2007
Aantal militairen: 518
Dodelijke slachtoffers: geen
Dapperheidsonderscheidingen: geen

Bestuurlijk bestond het multiculturele Joegoslavië sinds haar oprichting in 1945 uit zes deelrepublieken. Die kenden sinds een grondwetswijziging in 1974 een grote mate van zelfstandigheid. De oliecrises en de daarmee gepaard gaande economische ellende, maar ook de opkomst van het Servische nationalisme, zorgden in de loop van de jaren ’80 voor een fataal mengsel. Het zou het einde van de federatie inluiden.

Onafhankelijkheid

Slovenië en Kroatië riepen op 25 juni 1991 hun onafhankelijkheid uit. Het Joegoslavische leger (JNA) greep onmiddellijk in. De Europese Gemeenschap (EG) was bang voor grote vluchtelingenstromen naar West-Europa. Op 7 juli tekenden Slovenië en de federale regering het akkoord van Brioni. De European Community Monitoring Mission (ECMM) zou als waarnemersmissie toezien op de handhaving van het staakt-het-vuren en de terugtrekking van het JNA uit Slovenië.

Kleurenfoto, buiten in de lucht. Een witte helikopter vliegt boven een stad. Op de zijkant van het toestel is de Europese vlag geschilderd en op de staart staat de naam van de missie: EC Monitor Mission. Beneden op de grond is allerlei bebouwing te zien, vooral flatgebouwen, woonhuizen en straten. — Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Luchtmacht
Een witte Alouette III-helikopter van ECMM vliegt boven de Kroatische hoofdstad Zagreb.

Werkgebied uitgebreid

Eind juli breidde het werkgebied van de ECMM zich uit naar Kroatië. Eind 1992 en begin 1993 werd de ECMM uitgebreid met nieuwe controlecentra in Albanië, Bulgarije en Hongarije. Het hoofdkwartier van de ECMM verhuisde in 1997 van Zagreb naar Sarajevo.

Nederlands aandeel in de European Community Monitoring Mission (ECMM)

Nederland speelde als voorzitter van de EG (later EU) een belangrijke rol tijdens de onderhandelingen in Brioni. Nederland leverde 39 waarnemers van de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken. Daarnaast leverde Nederland zes maanden de staf en een deel van het ondersteunende personeel voor de ECMM. De Nederlandse bijdrage aan de ECMM schommelde van begin 1992 tot 1997 tussen de twaalf en twintig militairen. Nederland leverde daarnaast staf- en ondersteunend personeel voor de ECMM. Hierdoor liep de Nederlandse bijdrage op van zeventien naar 85 personen, onder wie zeventig militairen.

Kleurenfoto, buiten op straat. Op een onverharde weg staan zes auto’s in een rij opgesteld, sommigen hebben een blauwe vlag van de VN aan de deur hangen. Er lopen meerdere militairen en mannen tussen de auto’s door, veel militairen dragen een blauwe baret. In de berm aan weerszijden van de weg gras, struiken en bomen op de achtergrond. — Beeld: NIMH, collectie Losse Fotografische Objecten
Een verkenningsgroep van de VN is onderweg naar het Kroatische dorp Torjanci. Zij maken contact met de in het wit geklede waarnemers van ECMM.

Aantal Nederlanders neemt af

De Nederlandse militaire bijdrage aan de ECMM daalde in januari 1998 tot zeventien. In december 1998 waren dit er achttien, onder wie acht militairen voor verbindingstaken. Vanaf juli 1999 waren er nog vier militairen van de verbindingsdienst. De EU verlaagde het aantal waarnemers in de tweede helft van 2000 drastisch. Het aantal Nederlanders ging van tien naar drie.

ECMM wordt EUMM

Op 22 december 2000 besloot de EU de ECMM voortaan rechtstreeks vanuit Brussel te leiden. De naam wijzigde in European Union Monitoring Mission (EUMM). De EUMM concentreerde zich op politieke ontwikkelingen en veiligheid. Daarnaast richtte de missie zich op het monitoren van grensoverschrijdingen, spanningen tussen bevolkingsgroepen en de terugkeer van vluchtelingen.

Aandacht voor Servië en Macedonië

De aandacht van de EUMM ging in steeds meer uit naar Servië en Macedonië. In de jaren daarop sloot de Europese Unie steeds meer EUMM-kantoren. In 2004 trok EUMM zich terug uit Kroatië, gevolgd door Albanië eind 2006 en Montenegro medio 2007. Op 31 december 2007 kwam er een einde aan de waarnemersmissie. De drie Nederlanders waren al op 24 augustus 2007 teruggekeerd in Nederland.

Zwart-witfoto, buiten op straat. Elf mannen staan in aparte groepjes te kijken hoe een grote vrachtwagen met het onderstel van een raketsysteem op de aanhanger voorbijrijdt. Het merendeel van de mannen draagt witte kleding. Rechts op de foto zijn een paar jeeps, de weg is onverhard, op de achtergrond huizen en bomen. — Beeld: NIMH, collectie Digitale Selecties
ECMM-monitors (in het wit gekleed) begeleiden in december 1991 de aftocht van het Joegoslavische federale leger uit het Kroatische plaatsje Turanj.