Duur missie: 18 februari 1992 - 18 november 1993
Aantal militairen: 2.636
Dodelijke slachtoffers: 2
Dapperheidsonderscheidingen: 1
In 1954 viel het Franse koloniale rijk in Zuidoost-Azië uiteen. Ook de Franse kolonie Cambodja werd onafhankelijk. In 1975 veroverde de communistische Rode Khmer de hoofdstad en voerde een schrikbewind in. Naar schatting kostte dit meer dan een miljoen Cambodjanen het leven. Nadat Vietnamese troepen de Rode Khmer hadden verdreven, begon een felle guerillastrijd tegen de nieuwe pro-Vietnamese regering.
Staakt-het-vuren
Het duurde nog tien jaar voordat de partijen bereid waren hun meningsverschillen op te lossen. In april 1991 tekenden zij een staakt-het-vuren en legden in oktober de Parijse akkoorden vast. Om deze akkoorden te ondersteunen riep de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in februari 1992 de United Nations Transitional Authority in Cambodia (UNTAC) in het leven.
Nederlands aandeel in Cambodja: UNAMIC en UNTAC
De ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken gingen akkoord met de deelname van 27 militairen aan de United Nations Advance Mission in Cambodia (UNAMIC). Deze missie moest het mijnenprobleem aanpakken.
Beeld: NIMH, collectie Centrum voor Audiovisuele Dienstverlening Koninklijke Marine
Een marinier in een wachtpost van een compound de wacht.
Missie over in UNTAC
UNAMIC kwam echter zo langzaam van de grond dat toen de Nederlandse militairen vertrokken, de missie al in UNTAC was opgegaan. Na een kort introductieprogramma werd een opleidingsteam van de marine in Siem Reap geplaatst en dat van de EOD bij Battambang. Twee supervisieteams vertrokken naar het gebied tussen Sisophon en Siem Reap. De ministerraad ging op 12 maart 1992 akkoord met deelname aan UNTAC van een versterkt bataljon Korps Mariniers, drie Troopship-transportvliegtuigen, drie Alouette III-helikopters, een Movement Control Unit en enkele staffunctionarissen.
Mandaat
Het mandaat van UNTAC ging in op 15 maart 1992 en duurde achttien maanden. De uitvoering van het vredesakkoord in Cambodja verliep in fases. De eerste fase begon direct na de ondertekening van de Parijse akkoorden. Toezien op het staakt-het-vuren en het mijnenvrij maken van belangrijke gebieden waren de hoofdtaken.
Functies Nederlandse kolonels
Twee kolonels werden op belangrijke staffuncties geplaatst. De ene was van april 1992 tot november 1993 verantwoordelijk voor de planning binnen de UNTAC-staf. De andere vertrok in april 1992 naar Cambodja om de leiding te nemen over het burgerlijke politieapparaat van UNTAC.
Beeld: NIMH, collectie Centrum voor Audiovisuele Dienstverlening Koninklijke Marine
Nederlandse mariniers bewaken de omgeving, terwijl een Russische transporthelikopter wordt uitgeladen.
Mariniers tegengewerkt door Rode Khmer
Het mariniersbataljon kon door tegenwerking van de Rode Khmer slechts twee van de vier compagnieën ontplooien. De Rode Khmer vond een te sterke aanwezigheid van UNTAC gevaarlijk voor de winstgevende houtkap en het winnen van edelstenen in het door haar beheerste gebied.
Tweede en derde fase
De tweede fase begon op 13 juni 1992 en was gericht op het verzamelen, ontwapenen en het naar huis sturen van de militairen van de vier Cambodjaanse partijen. Doordat de Rode Khmer niet wilde meewerken, ging dit niet heel gemakkelijk. In de derde fase moesten verkiezingen worden georganiseerd. De registratie van kiezers leverde al veel spanningen op. Toch verliepen de uiteindelijke verkiezingen rustig. UNTAC liep in het najaar van 1993 op z’n eind. Begin oktober beëindigden de mariniers hun operationele taken.
