Duur missie: 12 april 1993 - 20 december 1995
Aantal militairen: 2.460
Dodelijke slachtoffers: geen
Dapperheidsonderscheidingen: geen
Bestuurlijk bestond het multiculturele Joegoslavië sinds haar oprichting in 1945 uit zes deelrepublieken. De oliecrises en de daarmee gepaard gaande economische ellende en de opkomst van het Servische nationalisme, zorgden in de loop van de jaren ‘80 voor een fataal mengsel. Dat zou het einde van de federatie inluiden.
Onafhankelijkheid
Slovenië en Kroatië riepen in juni 1991 hun onafhankelijkheid uit. De Bosnische Kroaten en Moslims volgden in maart 1992. Het Joegoslavische leger greep vrijwel onmiddellijk inf. De oorlog in Bosnië begon op 2 april 1992. Er werd een wapenembargo voor heel Joegoslavië afgekondigd.
Vliegverbod
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN) stelde een militair vliegverbod in boven Bosnië. Toen bleek dat het verbod voortdurend werd geschonden, bepaalde de Veiligheidsraad in maart 1993 dat de lidstaten een algeheel vliegverbod boven Bosnië desnoods met geweld mochten afdwingen. Dit werd NAVO-operatie Deny Flight.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Luchtmacht
Tijdens operatie Deny Flight vliegen twee F-16’s van de Koninklijke Luchtmacht boven de Adriatische kust.
Nederlands aandeel bij inzet luchtwapen boven Bosnië, Kroatië en Kosovo
De Nederlandse regering had al in december 1992 F-16’s aangeboden voor Deny Flight. Begin april 1993 arriveerden achttien F-16-gevechtsvliegtuigen en driehonderd militairen op de luchtmachtbasis Villafranca in Italië. Nederlandse F-16’s vlogen op 12 april als eerste NAVO-toestellen voor een ‘combat air patrol’ het luchtruim van Bosnië binnen.
Inzet
Het aantal Nederlandse F-16's dat deelnam lag in de jaren 1993-1995 tussen de twaalf en achttien. Het detachement werd in februari 1994 versterkt met vier RF-16-fotoverkenners. Die moesten het bewijs leveren dat de strijdende partijen hun zware wapens in en rond Sarajevo terugtrokken.
Luchtaanvallen
De Veiligheidsraad gaf de NAVO-toestellen op 19 november 1994 toestemming ook in Kroatië luchtaanvallen uit te voeren. Bijna veertig NAVO-toestellen, waaronder vier Nederlandse F-16’s, bombardeerden het vliegveld Udbina in Kroatië. De Bosnische Kroaten gebruikten dat om luchtaanvallen op 'safe area' Bihac uit te voeren.
Beeld: NIMH, collectie Fotoafdrukken Koninklijke Luchtmacht
Een F-16’s van 311 Squadron vliegt boven het Amerikaanse vliegdekschip USS Saratoga.
Deliberate Force
De Nederlandse F-16’s hadden in juni 1995 een belangrijk aandeel in operatie Deliberate Force, bedoeld om de Bosnisch-Servische mortieraanval op de Merkale-markt in Sarajevo af te straffen. De Nederlandse F-16’s namen tien procent van het totaal aantal vluchten voor hun rekening. De aanvallen nabij Sarajevo werden met de Rapid Reaction Force gecoördineerd. De zes extra toestellen keerden begin oktober terug naar Nederland. De Nederlandse bijdrage aan Deny Flight werd op 20 december 1995 overgeheveld naar de luchtcomponent van IFOR.
Teruggeschroefd
De Nederlandse bijdrage aan de luchtcomponent van IFOR werd geleidelijk teruggeschroefd tot zeven F-16’s. Zij vormden samen met enkele Belgische F-16’s de Deployable Air Task Force (DATF). De omvang van het detachement steeg vanwege de crisis rond Kosovo tot twintig toestellen . Twaalf F-16’s keerden op 25 juni terug naar Nederland. De acht overgebleven toestellen werden sindsdien ingezet als onderdeel van de Bosnia Kosovo Air Component (BKAC).
Minder F-16’s
De NAVO besloot in december 2000 de slagkracht van de BKAC verder te verminderen. In de zomer van 2001 nam de paraatheid van de BKAC nog verder af. Hierdoor kwamen de vier Nederlandse toestellen op afroepbasis vanuit Nederland beschikbaar.
