Aceh Monitor Mission (AMM)

Atjeh kent een lange en bewogen geschiedenis van verzet tegen overheersing door buitenstaanders. In 1949 werd Indonesië onafhankelijk. De Indonesische regering voegde het islamitische Atjeh samen met de naastgelegen provincie Noord-Sumatra. Die werd hoofdzakelijk bewoond door de christelijke Batak.

Einde van het verzet

Een kleine groep verzette zich hier hevig tegen. De val van ‘president voor het leven’ Soeharto in 1998 wakkerde het verzet aan. Maar na de allesvernietigende tsunami van 26 december 2004 kondigde de verzetsbeweging eenzijdig een staakt-het-vuren af. De betrokken partijen sloten op 15 augustus 2005 in Helsinki een vredesakkoord.

Waarnemersmissie

De Indonesische regering en de Atjese verzetsbeweging (GAM) vroegen de Europese Unie, Noorwegen, Zwitserland en vijf landen van de Association of Southeart Asians Nations (ASEAN) waarnemingsmissie te ontplooien. Deze eerste missie van de Europese Unie in Azië startte officieel op 15 september 2005. De Aceh Monitor Mission (AMM) zag toe op de ontwapening, demobilisatie en re-integratie van GAM-strijders. De AMM beëindigde op 15 december 2006 haar werkzaamheden. Dat was enkele dagen nadat de voormalige verzetsstrijder Irawandi Yusuf met een ruime meerderheid tot gouverneur van Atjeh was gekozen.

Nederlands aandeel in Aceh Monitor Mission (AMM)

Vijf burgerwaarnemers van het ministerie van Buitenlandse Zaken arriveerden half augustus 2005 al in Atjeh voor de Aceh Monitor Mission (AMM). Zij kregen op 9 september 2005 gezelschap van vijf Nederlandse militairen. Drie militairen maakten deel uit van de teams die moesten toezien op de demobilisatie van de verzetsstrijders in de plaatsen Bireun en Bandar Atjeh. De andere twee militairen werden ingezet als ‘waarnemer te velde’ in Bireun en Kutacane. Een Nederlandse commandeur werd na zijn actieve dienst aangesteld als hoofd van het AMM-districtskantoor in Blangpidie (district Aceh Barat Daya). In december 2005 trok Nederland na afronding van de eerste fase van het vredesakkoord drie van de vijf militairen terug. Half maart 2006 keerden nog eens vier Nederlanders terug naar huis, onder wie de resterende twee militairen.