Hans Verheijen begint in 1950 zijn carrière binnen de krijgsmacht als dienstplichtige. Nog geen twee jaar later gaat hij naar de Koninklijke Militaire Academie (KMA) om officier te worden. Daarna bouwt hij stap voor stap aan een indrukwekkende loopbaan. Hij werkt op allerlei plekken binnen Defensie, van de Infanterieschool tot het hoofdkwartier van de landmacht. Ook geeft hij les aan toekomstige militaire leiders. Met al deze ervaring groeit hij uit tot een veelzijdig officier die uiteindelijk wordt benoemd tot Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK).
Beeld: NIMH, collectie IGK
Portretfoto van luitenant-generaal der infanterie Hans Verheijen. Verheijen is IGK van 30 oktober 1985 tot 1 maart 1991.
Stijgende verantwoordelijkheden
In de loop der jaren klimt Verheijen steeds hoger op de spreekwoordelijke militaire ladder. Zo bewandelt hij het pad van hoofd van de afdeling Operatiën bij de Bevelhebber der Landstrijdkrachten (BLS) via Sous-Chef Personeelszaken bij de Directie Personeel Koninklijke Landmacht naar Directeur daar. Met deze staat van dienst wordt hij door toenmalig BLS, luitenant-generaal Han Roos, gevraagd om de landmacht-kandidaat te zijn voor de functie van IGK. Wanneer Minister van Defensie Job de Ruiter ook akkoord gaat, is het zeker: Verheijen volgt luitenant-generaal Bob de Geus op als IGK.
Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht
Verheijen is blij verrast met de benoeming: ‘Het had mij niet verbaasd als de functie van IGK in 1985 niet meer aan een landmachtgeneraal toebedeeld zou worden’. Verheijen is namelijk de vierde landmachtgeneraal op een rij die IGK wordt. Toch vindt hij wel ‘dat iemand uit de landmacht het best was toegerust voor deze taak. Het is immers de meest complexe organisatie van de drie [de Marechaussee valt dan nog onder de landmacht, red.].’
Beeld: NIMH, collectie IGK
De krenten in de pap. Bij een bezoek aan Vliegbasis Leeuwarden op 25 september 1986 mag de IGK plaatsnemen in een F-16B, de tweezitsversie van de F-16.
Vernieuwing en toekomst
Tijdens het bewind van zijn voorgangers De Savornin Lohman en De Geus is de positie van het instituut onderhevig aan spanningen en moet dit worden hersteld. Op het moment waarop Verheijen aantreedt als IGK, is de rust op het Landgoed de Zwaluwenberg wedergekeerd. Maar dit betekent niet dat Verheijen stil kan zitten. Het zijn immers roerige tijden, met de val van de Berlijnse Muur en het einde van de Koude Oorlog nabij. Tijdens zijn vijf en een half jaar als IGK wil hij vernieuwing brengen. Hij wil niet alleen het verleden bewaren, maar ook zorgen voor een sterke toekomst.
Beeld: NIMH, collectie IGK
Hoe gaat het er bij de Koninklijke Marechaussee aan toe? Dat komt IGK Verheijen op 14 augustus 1990 vragen. Het zal nog acht jaren duren voordat de marechaussee een zelfstandig krijgsmachtdeel wordt, op dat moment is de marechaussee een ‘wapen’ van de landmacht.
Een kritische blik
Verheijen wil zijn eigen draai geven aan de functie en schuwt dan ook niet om kritiek te uiten als het moet. Dit doet zo nu en dan het nodige stof opwaaien. In zijn jaarverslag over 1987 benoemt hij bijvoorbeeld problemen die spelen, ook al vindt de politiek het lastig om deze te erkennen. Zo is personeel van de marechaussee bezorgd dat de taak van grensbewaking wegvalt. Verheijen zegt over het aankaarten van problemen: ‘Ik vind dat een jaarverslag van de IGK kritisch hóórt te zijn.’ Als hem wordt gevraagd het verslag aan te passen, weigert hij dat en houdt voet bij stuk. Uiteindelijk stuurt de Secretaris-Generaal het rapport aan de Tweede Kamer en deelt de IGK mee welke problemen worden aangepakt. Dit markeert de persoonlijkheid van Verheijen, die bekend staat als formeel en gehecht is aan discipline, maar ook eerlijk en betrokken is.
Ombudsman binnen Defensie
De IGK wordt over het algemeen als de ombudsman van Defensie gezien. Toch stelt Verheijen dat de functie meer is dan dat, aangezien de IGK zowel op het individu als op het bedrijf gericht is. Daarnaast treedt een ombudsman op als er conflicten zijn. In Verheijens optiek voorkomt een IGK juist conflicten voordat ze groot worden. Hij draagt de organisatie een warm hart toe en wil dat defensiemedewerkers zich gehoord voelen.
Een nuchtere militair
Ondanks zijn formele uitstraling en het altijd volgen van etiquette heeft Verheijen ook een nuchtere kant. Zo gebeurt het eens dat hij rond een commando-overdracht in zijn uniform een restaurant verlaat, waar toevallig filmopnames worden gemaakt. Een groep verklede figuranten vraagt hem: ‘Bent u van hetzelfde verhuurbedrijf?’ Verheijen kan er wel om lachen.
Beeld: NIMH, collectie IGK
Bij de IGK-functieoverdracht wordt het portret van de vertrekkende IGK onthuld en vervolgens opgehangen naast zijn voorgangers. Verheijen is zichtbaar tevreden.
Eer voor zijn inzet
Voor zijn grote inzet krijgt Verheijen verschillende onderscheidingen. Hij is Officier in de Orde van Oranje-Nassau met de Zwaarden en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Deze eerbewijzen tonen zijn toewijding en harde werk. In 2002 overlijdt luitenant-generaal b.d. Verheijen onverwacht op 71-jarige leeftijd. Zijn werk en leiderschap binnen de krijgsmacht blijven nog lang herinnerd.