Het is paasvakantie in 1976, Ton van Ede is achttien jaar oud en heeft eigenlijk niets te doen. Wanneer een klasgenoot zich aanmeldt voor de keuring bij het Korps Mariniers, besluit Van Ede mee te gaan, gewoon als persoonlijke test om te zien hoe fit hij is. Het plan is toch om na zijn eindexamen economie te gaan studeren, zodat hij later het bedrijf van zijn vader kan overnemen. Wat volgt is een flinke verrassing: van de tachtig kandidaten worden er maar twee geselecteerd, en Van Ede is er één van. ‘Ik vond het zo mooi dat ik gebleven ben’, zegt hij. Zo begint zijn avontuur in een wereld die hem tot op de dag van vandaag blijft boeien.
Beeld: Mediacentrum Defensie, Fotograaf: Hans Lebbe
Portretfoto van luitenant-generaal der mariniers Ton van Ede. Van Ede is IGK van 29 november 2012 tot 30 juni 2014.
Kameraadschap en persoonlijke ontwikkeling
Dat de officiersopleiding bij de mariniers zwaar is, is geen verrassing. Maar het is niet de fysieke uitdaging die Van Ede vooral bijblijft. Het is vooral het kameraadschap en de prikkel om nét dat stapje extra te zetten. Hij noemt het ‘een tijd van volwassen worden in een rustige, beschermde omgeving’. Zijn eerste klus als officier brengt hem naar Texel. Als jonge, beginnende officier staat hij soms oog in oog met veel oudere en meer ervaren onderofficieren. Het is spannend en soms lastig, maar ook leerzaam. Van Ede leert hier het belang van geduld en om echt te luisteren naar de ander.
Leiderschap in Cambodja
In 1993, als majoor der mariniers, gaat Van Ede onder de vlag van de Verenigde Naties op uitzending naar Cambodja. Daar krijgt hij als compagniescommandant een zware les in leiderschap. Een patrouille rijdt op een explosief en een aantal militairen raakt gewond. Toch besluit Van Ede de volgende dag dezelfde route te nemen. Het is een duidelijke boodschap aan de strijdende partijen: wij laten ons niet intimideren. Het zijn dit soort besluiten die duidelijk maken dat leiderschap verder gaat dan orders geven, moed is ook nodig.
Beeld: Mediacentrum Defensie, Fotograaf: Phil Nijhuis
Op het Plein-Kalvermarktcomplex, de hoofdlocatie van het Ministerie van Defensie, spreekt IGK Van Ede in de ministerskamer met minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert.
Geduld als wapen in Ethiopië
Zeven jaar later is Van Ede, inmiddels als luitenant-kolonel der mariniers, op missie in het grensgebied van Eritrea en Ethiopië. Daar heeft een oorlog gewoed met heel veel doden. Van Ede gaat in gesprek met de leiders van beide kanten en zit aan tafel met mensen die hun eigen kameraden hebben verloren en mogelijk wraak zoeken. Het is zijn taak om de spanning te laten zakken. Pas als de emoties zijn bedaard, kan er serieus gepraat worden over het uitruilen van krijgsgevangenen of het begraven van gesneuvelden. Het is wederom een situatie waarin Van Ede bewijst dat geduld soms het krachtigste wapen is.
De eerste marinier als IGK
In november 2012 volgt een bijzondere benoeming. Van Ede wordt Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK), de eerste marinier ooit in die rol. Hij verhuist niet naar het Landgoed De Zwaluwenberg, liever blijft hij in het rustige dorpje De Klomp wonen. Hoewel zijn eerste keuring dan al jaren achter hem ligt, vormt sport een rode draad in zijn leven. Hij spoort collega’s aan om te sporten, omdat dit bijdraagt aan de saamhorigheid op de werkvloer.
Beeld: Mediacentrum Defensie, Fotograaf: SM Gerben van Es
Bij de IGK-functieoverdracht op 30 juni 2014 is luitenant-generaal b.d. Ted Meines aanwezig. Verzetsheld Meines helpt tijdens de Tweede Wereldoorlog onder meer bij het onderbrengen van honderden Joodse kinderen. Na de oorlog maakt hij zich hard voor een veteranenbeleid. Op de foto is hij in gesprek met vertrekkende IGK Van Ede.
Werken in uitdagende tijden
Van Ede treedt aan als Defensie het zwaar heeft. Bezuinigingen, reorganisaties en een dalend vertrouwen in de militaire en politieke leiding maken het werk niet makkelijk. Van Ede ziet het als zijn taak om te werken aan eenvoudiger leiderschap. Voor hem staat vast: eenvoud is de sleutel tot succes. Minder regels en meer vertrouwen in commandanten moeten uiteindelijk leiden tot betere resultaten op missie.
Respect voor veteranen
Ook voor veteranen heeft Van Ede veel aandacht. Hij vindt het belangrijk dat zij erkenning krijgen, zowel op grote landelijke evenementen als in de lokale gemeenschap. In 2013 reikt hij bijvoorbeeld onderscheidingen uit aan hoogbejaarde Indonesië- en Nieuw-Guineaveteranen. Het is erkenning waar deze veteranen jarenlang op hebben gewacht.
Beeld: Mediacentrum Defensie, Fotograaf: Herman Zonderland
Het is de tiende Nederlandse Veteranendag in 2014. Op het Malieveld in Den Haag is de minister van Defensie, Jeanine Hennis-Plasschaert aanwezig. Naast haar lopen vertrekkende IGK luitenant-generaal der mariniers Ton van Ede (links) en aanstaande IGK luitenant-generaal Bart Hoitink. Twee dagen later neemt Hoitink officieel het commando over van Van Ede.
Tijd voor familie
Na ruim anderhalf jaar als IGK gaat Van Ede in 2014 met pensioen. Na een lange loopbaan bij de krijgsmacht kan hij nu volop tijd en aandacht aan zijn gezin besteden. Een ‘tegoedbon’ van zijn tijd en aandacht hebben zij in zijn ogen wel verdiend: ‘Achteraf besef je pas echt hoe belangrijk een sterke partner is en wat daarvan gevraagd wordt.’