Gedwongen blijven varen

‘Ik ben over een paar dagen terug’. Willem Herkemij neemt met deze woorden afscheid van zijn vrouw en vertrekt naar zijn werk. Die dagen worden weken, maanden en jaren. De uitbraak van de Tweede Wereldoorlog verandert het leven van Herkemij drastisch. Tot mei 1940 is hij gezagvoerder van een loodsboot. Zo is hij vaak dagen weg om schepen naar de haven van Antwerpen te loodsen. Maar van de een op andere dag staat zijn leven in dienst van de geallieerde oorlogsvoering. Herkemij kan niet naar huis, maar moet door de Vaarplicht gedwongen blijven varen.

Vergroot afbeelding Zwart-wit portretfoto van Willem Herkemij. Te zien op de foto met zijn onderscheiding.
Beeld: ©Traces of War / Traces of War
Portretfoto van Willem Herkemij.

In dienst van de oorlog

Maar van de een op andere dag staat zijn leven in dienst van de geallieerde oorlogsvoering. Herkemij kan niet naar huis, maar wordt door de invoering van de Vaarplicht gedwongen door te blijven varen. De oorlog maakt het leven op zee letterlijk levensgevaarlijk. Herkemij maakt dat mee aan boord van het stoomschip Iris, waar hij als 2e stuurman op vaart. Op de Ierse zee wordt dit met staal geladen schip aangevallen door twee vijandelijke vliegtuigen. Het schip vaart zonder konvooi en moet zichzelf verdedigen.

Strijd niet opgeven

De onverwachte aanval zorgt voor paniek en verwarring bij de bemanning. Omdat het schip lijkt te zinken, geeft de kapitein order om het schip per sloep te verlaten. Niet iedereen geeft gehoor aan dit bevel. Ook Herkemij weigert, en hij neemt het commando over. Wanneer de vliegtuigen het schip onder vuur nemen, beantwoordt Herkemij de aanval zonder twijfel. Terwijl de bommen rakelings langs het schip vallen, blijft Herkemij doorvuren. Zelfs als zijn hand onder de brandblaren zit door de hete loop van zijn mitrailleur. Zijn daadkracht werkt aanstekelijk. De achtergebleven bemanningsleden zetten alles op alles om schip en lading te behouden. En met succes. Onder aanvoering van Herkemij wordt het schip van de ondergang gered. Het reisje van Herkemij wordt een reis van vijf lange oorlogsjaren. Na de Duitse capitulatie in mei 1945 keert hij eindelijk terug naar Nederland, naar zijn vrouw en kinderen. Voor zijn moedige optreden wordt hij onderscheiden met de Militaire Willems-Orde.

Vergroot afbeelding De persoonskaart van Willem Herkemij. Op de persoonskaart zijn oa de persoonsgegevens te lezen en op welke schepen Herkemij heeft gevaren.
Beeld: NIMH
De persoonskaart van Willem Herkemij.