Locatie: Luckenwalde, deelstaat Brandenburg, Duitsland.
Functie: manschappenkamp.
Datum ingebruikname: 28 augustus 1939.
Nationaliteiten: België, Sovjet-Unie, Italië, Frankrijk, Joegoslavië, Polen, Nederland, Verenigde Staten.
Aantal Nederlandse gevangenen: circa 5.200.
Datum bevrijding: 25 april 1945 door Sovjettroepen.

Op 28 augustus 1939 wordt Stalag III-a als een van de eerste zes krijgsgevangenkampen in het Derde Rijk in gebruik genomen. De capaciteit is berekend op twintigduizend personen. Het kamp is opgezet volgens de geldende blauwdruk: een lange kampstraat met links en rechts barakken.

Werkplaats of theater

Het Vorlager telt twintig onderkomens voor de eerste opvang van de gevangenen en voor een aantal administratieve diensten. Het Hauptlager bestaat uit veertig barakken, waarvan er dertig zijn ingericht als legeringsonderkomens. De overige barakken dienen als werkplaats, ziekenzaal, verblijfsruimte of theater. De Kommandantur en het bewakingspersoneel bezetten vijftien barakken ten westen van het Vorlager.

Beeld: NIMH, collectie Losse Fotografische Objecten

Uitgifte van soep aan Nederlandse krijgsgevangenen in Stalag III-a Luckenwalde in mei juni 1940. Een Duitse militair is erbij komen zitten en ziet het allemaal glimlachend aan.

Op twee na grootste

De eerste gevangenen die het nieuwe kamp op 1 oktober 1939 bevolken zijn 18.000 Poolse militairen. Hiermee is Luckenwalde het op twee na grootste Stalag in het Duitse Rijk. De meeste krijgsgevangenen werken in de landbouw en verblijven niet in het eigenlijke kamp. Stalag III-a blijft tot het einde van de oorlog in bedrijf, waarbij het aantal krijgsgevangenen rond de veertigduizend schommelt. Het Franse contingent is met dertigduizend gevangenen het grootst. Alleen van half mei tot begin juni 1940 verblijven er ongeveer 5.200 Nederlandse krijgsgevangenen in Luckenwalde. Velen van hen zijn in die periode ondergebracht in grote tenten.

Beeld: NIMH, collectie J. Mojet

Het station van Stalag III-a Lückenwalde, zoals het eruit zag toen het rond 1990 is gefotografeerd.

Sovjets

Meteen na de bevrijding nemen de Sovjets het kampterrein in gebruik. Tot aan hun vertrek in 1994 blijft het een garnizoenslocatie, waarna het terrein wordt gedemilitariseerd.

Zonnepanelen

In 2012 gaan de laatste barakken van kamp Luckenwalde tegen de vlakte. Tegenwoordig bevindt zich er een veld met zonnepanelen. Aan de weg Zum Stalag-Friedhof bevinden zich de bij elkaar gelegen Italiaanse, Franse, Joegoslavische en Russische militaire begraafplaatsen, tegenwoordig voorzien van informatiepanelen.

Beeld: NIMH, collectie J. Mojet

Twee barakken van het voormalige krijgsgevangenkamp Stalag III-a Lückenwalde. De foto is rond 1990 genomen.