Je bent 21, je hebt als militair je vaderland verdedigd en nu ben je gevangengenomen door de vijand. De bezetter vraagt je een document te ondertekenen waarin je belooft geen verzet te plegen. Wat doe je dan?
Erewoordverklaring
Het overkomt cadet vaandrig Ary Ligtermoet in juli 1940. In eerste instantie tekent hij de zogenaamde Erewoordverklaring, maar hij bedenkt zich vrijwel meteen en verscheurt het formulier. Zijn beslissing heeft grote gevolgen: hij wordt als krijgsgevangene afgevoerd.
Beeld: NIMH, collectie Krijgsgevangenendossiers
Nooit opgeven. Ary Ligtermoet als krijgsgevangene in Duitsland.
Ontsnappen
Ligtermoet komt uiteindelijk in kamp Stanislau terecht, in het oosten van het Derde Rijk. Hij blijft zich verzetten en probeert herhaaldelijk te ontsnappen. Bij zijn vierde poging in januari 1944 lukt het hem eindelijk. Samen met een kameraad duikt hij onder bij de Oekraïense partizanen.
Beeld: NIMH, collectie J.G.M. van Hoppe
KNIL-cadetten in hun slaapverblijf in Juliusburg in het voorjaar van 1941. Ary Ligtermoet zit als derde van links.
Opnieuw krijgsgevangen
In de zomer van 1944 wil Ligtermoet zich aansluiten bij het Sovjetleger, de geallieerde bondgenoot in de strijd met de Duitsers. Maar zij wantrouwen zijn verhaal – is hij niet eigenlijk in dienst van de Duitsers? Ligtermoet weet hen niet te overtuigen en hij wordt weer naar een krijgsgevangenkamp gestuurd, nu van de Sovjets. Zijn medegevangenen zijn Duitsers en Nederlandse NSB’ers, mannen waar hij een grote afkeer van heeft.
Prikkeldraad
Ook nu probeert hij te ontsnappen – aan de dwangarbeid en ziekte. Aan het leven achter prikkeldraad. Zijn poging mislukt. Als in 1945 in heel Europa de bevrijding een feit is, zit Ligtermoet nog gevangen.
Zijn vrijheid krijgt hij nooit meer terug. Ligtermoet overlijdt in 1948 aan tuberculose in een krijgsgevangenkamp in Odessa. Hij is dan 29 jaar.
Beeld: NIMH, collectie Krijgsgevangenendossiers
Persoonskaart uit Oflag VI-a Soest van cadet vaandrig Ary Ligtermoet.