Walter Spies wordt op 15 september 1895 geboren in Moskou, waar zijn vader, Leon Spies, Duits consul is. Walters moeder Martha von Mohl komt uit een voorname familie van kunstenaars, wetenschappers en hoge ambtenaren. Walter groeit op in een kunstzinnig en muzikaal gezin en heeft veel talent voor pianospelen en tekenen. Ook houdt hij erg van dieren en de natuur; in die tijd tekent hij vrijwel alleen dieren. Op zijn vijftiende wordt Walter in Duitsland naar school gestuurd, waar hij in aanraking komt met moderne kunst. Dat inspireert hem om abstracte kunst te maken.
Beeld: © Agung Rai Museum of Art, Bali
Een ware dierenvriend: Walter Spies met een puppy.
Eerste gevangenschap
Wanneer Walter in de zomer van 1914 terugkomt bij zijn ouders in Rusland, breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Hij kan niet meer weg. Als hij in 1915 oud genoeg is voor militaire dienst wordt Walter vanwege zijn Duitse nationaliteit geïnterneerd.. In het gevangenkamp in de Oeral heeft hij echter veel vrijheid en hij trekt in bij een lokale Tartarese familie. Hij leert hun taal en musiceert met veel enthousiasme mee met de bevolking. Zijn schilderstijl verandert: hoewel hij geïnspireerd is door abstracte kunst, schildert hij nu vooral landschappen.
Moeilijk aarden
Na de oorlog vestigt Spies zich in Duitsland. Hij wordt deel van een groep kunstenaars en verdient goed met het geven van danslessen. Zijn schilderijen worden geëxposeerd en maken indruk. Maar hij kan moeilijk aarden en wil weg uit Europa. In 1923 laat hij zijn leven in Duitsland achter zich en reist naar Java. In Yogyakarta maakt hij snel naam als pianist en wordt hij aangesteld als hofkapelmeester van de sultan van Yogyakarta. Walter is zeer onder de indruk van de muziek en dans van het hof van de Sultan en ontwerpt een notensysteem om gamelanmuziek mee vast te leggen.
Balinese schoonheid
De schoonheid van Java en de Javanen bevallen hem zeer en beiden legt hij in schilderijen vast. Er blijkt echter een nog mooiere plek te zijn dan Java: Bali. Daar vestigt Walter zich in 1927. Net als op Java dompelt hij zich op Bali onder in de lokale zang en dans. Maar hij schildert vooral de prachtige landschappen die hij ziet. Hij wordt een befaamd en geliefd schilder onder Balinese kunstenaars. Ook is hij zeer gastvrij en behulpzaam voor Europese toeristen, zodat hij zelf een soort toeristische attractie wordt. Hij ontvangt buitenlandse beroemdheden, zoals de Amerikaanse filmster Charlie Chaplin.
Beeld: © Museum van Wereldculturen
De bedachtzame kunstenaar Walter Spies.
Tweede gevangenschap
In 1938 verandert alles voor Walter. In het kader van een grote actie tegen homoseksuelen belandt hij wegens seksuele handelingen met mannen onder de 21 jaar in de gevangenis. Op Bali worden zulke relaties als normaal gezien, maar voor de koloniale autoriteiten zijn ze een doorn in het oog. Walter blijft optimistisch en werkt in de gevangenis ongestoord door aan zijn schilderijen. Hij schildert onder andere ‘Het landschap en zijn kinderen’, volgens velen zijn meesterwerk.
Derde gevangenschap
Halverwege 1939 wordt Walter weer vrijgelaten, maar hij kan niet lang van zijn vrijheid genieten. Als Duitsland op 10 mei 1940 Nederland binnenvalt, wordt hij net als de meeste Duitse en Oostenrijkse staatsburgers geïnterneerd. Walter belandt eerst in een oud fort in Ngawi en wordt in augustus 1940 overgeplaatst naar Lawé-Sigalagala, in Noord-Sumatra. Vanuit het kamp onderhoudt Walter contact met zijn vrienden, die hem schildermaterialen en muziekboeken toesturen. Hij musiceert met andere geïnterneerden, en schildert en tekent veel. Toch slaat bij hem ook de verveling toe en hij klaagt dat ‘tusschen al de honderden van menschen, (…) er maar twee en half [zijn] met die een gesprek of gedachtenwisseling mogelijk is.’ Dat verbetert wanneer hij naar een ander blok wordt overgeplaatst. Daar wordt veel muziek gemaakt en er worden wetenschappelijke lezingen gehouden.
Van Imhoff
Op 19 januari 1942 komt Walter tijdens de ramp met de Van Imhoff om het leven. Vanwege hun unieke mengeling van Europese, Euro-Aziatische en Balinese technieken en thema’s worden de schilderijen van Walter Spies nog altijd zeer gewaardeerd.