De Erfgenaam
Tijdens de Duitse inval in Mei 1940 is reserve eerste-luitenant Jan Pieter van Hall wachtpost aan de grens bij Winterswijk. De Nederlandse troepen worden volkomen overrompelt door de onverwachte invasie. De zesentwintigjarige Van Hall wordt meteen krijgsgevangen gemaakt.
Van de in de eerste oorlogsdagen krijgsgevangen gemaakte Nederlandse militairen voert het Duitse leger er veel af naar nazi-Duitsland. Zij komen terecht in zes verschillende kampen. Officieren verdwijnen in Oflag V-A Weinsburg achter prikkeldraad. Twee maanden lang zit hier een groep van ongeveer 800 Nederlandse militairen gevangen. Op 24 mei deelt de kampcommandant mee dat de Nederlanders naar huis mogen keren. Uiteindelijk duurt het nog tot 8 juni voor ze daadwerkelijk op transport naar Nederland aan.
Brieven aan het thuisfront
Tijdens zijn krijgsgevangenschap schrijft Van Hall twee brieven. De berichten bereiken echter nooit hun oorspronkelijke bestemming. In het televisieprogramma De Erfgenaam gaat presentator Ruben Nicolai op zoek naar nabestaanden van Van Hall, om bijna tachtig jaar later alsnog de brieven te kunnen bezorgen.
Duik in de archieven
Tijdens zijn zoektocht naar aanknopingspunten komt Nicolai bij het NIMH uit. Samen met militair historicus Johan van Hoppe duikt hij de archieven in. In de collectie 409 Gevechtsverslagen vinden zij meer informatie over zijn ervaringen aan het front tijdens de Meidagen. In de collectie 057 Losse Stukken duikt een verslag op van het krijgsgevangenkamp Weinsburg, waar Van Hall naar afgevoerd is.
Het blijken belangrijke puzzelstukjes in de reconstructie van het oorlogsverleden van Van Hall. Met deze informatie kan Nicolai verder op zoek naar de erfgenamen van Van Hall, om decennia later de brieven alsnog naar hun bestemming te brengen.
Zelf op onderzoek uit?
Het NIMH beheert diverse collecties over de Meidagen en Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap. In de collectie 409 Gevechtsverslagen en –rapporten mei 1940 zijn de Nederlandse gevechtshandelingen tijdens de Meidagen van 1940 vastgelegd. Collectie 491 Verlieslijsten bevat onder andere overzichten van gewonde en gesneuvelde militairen in de Meidagen 1940. De collectie 445 Meidagen, capitulatie en demobilisatie Nederlandse leger 1940 bestaat uit afschriften afkomstig van de Opperbevelhebber der Land- en Zeemacht, het Afwikkelingsbureau en van Duitse instanties belast met de demobilisatie. Het merendeel van de stukken heeft betrekking op de capitulatie en demobilisatie.
Collecties over Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap, 1940-1945
De collectie 444 krijgsgevangenschap en kampen, 1942-1945 bevat overwegend originele stukken van en over krijgsgevangenen. Het gaat om correspondentie, egodocumenten en tekeningen die een indringend beeld geven van het dagelijks leven in de verschillende krijgsgevangenkampen.
De collectie 415 Mojet is het krijgsgevangenenarchief dat is aangelegd door de Contactgroep Ex-krijgsgevangenen van de Bond van Wapenbroeders. In dit archief treft u onder andere egodocumenten, brochures en foto’s. Ook de collectie 007 Larive vormt een belangrijke bron voor onderzoek naar Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap. De persoonscollectie bevat documentatie en foto’s uit de krijgsgevangenschap van marineofficier Hans Larive. Daarnaast bevat de collectie tekeningen die Larive maakte tijdens zijn gevangenschap in Colditz. Ook collectie 460 De Hartog is een indrukwekkende collectie. De collectie omvat het onderzoeksarchief van KNIL-officier Leo de Hartog, met stukken uit zijn tijd achter prikkeldraad.
In de database Nederlandse krijgsgevangendossiers zijn meer dan 22.500 persoonsdossiers opgenomen van Nederlandse militairen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitse krijgsgevangenschap bevonden.
Meer informatie
Meer informatie over de uitzending van De Erfgenaam is hier te vinden.
De indrukwekkende geschiedenis van Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap is uitgebreid beschreven in de publicatie ‘Verzwegen Oorlogsjaren. Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap, 1940-1945’.