Het eiland Nias ligt zo’n 125 kilometer ten westen van Sumatra en neemt in de geschiedenis van de overlevenden van de scheepsramp met de Van Imhoff een bijzondere plaats in . Op dit eiland komen twee groepen overlevenden op 22 en 23 januari 1942 aan, nadat zij dagenlang over de oceaan hebben gezworven met een reddingsboot en een werkbootje. Zij overleven het zinken van de Van Imhoff in de middag van 19 januari 1942.
Cultuur op Nias
Door de geïsoleerde ligging van het eiland Nias heeft het een eigen cultuur ontwikkeld, die slechts deels overeenkomsten vertoont met Noord-Sumatra. De meeste mensen op Nias zijn christenen. Er is een breed scala aan kerken, van rooms-katholieken tot baptisten en Jehovah’s-getuigen. Nias staat verder bekend om de bijzondere houten woonhuizen, steenspringen en strijdmuziek en -dansen die door meisjes en jongens worden uitgevoerd. Het eiland kent een eigen taal, Li Niha, die gesproken wordt door de bijna 800.000 inwoners van het eiland.
Van Imhoff-overlevenden op Nias
De overlevenden van de ramp met de Van Imhoff zijn enkele dagen na de ramp met twee bootjes aangekomen gespoeld op het eiland Nias. Enkele plekken op het eiland herinneren aan deze gebeurtenissen. Allereerst is in Gunung Sitoli, de hoofdstad van Nias aan de oostkust van het eiland, een museum over de geschiedenis van Nias: Museum Pusaka Nias [TM1] (het Erfgoedmuseum Nias). Dit museum ligt in een park, waar ook dieren worden gehouden en een café is. Het museumgebouw zelf bestaat uit enkele paviljoens waarin op thematische wijze wordt ingegaan op de geschiedenis van tradities, zoals de grafcultuur, militaire cultuur, architectuur en sieraden. Eén paviljoen is gewijd aan de Van Imhoff-ramp, met foto’s van een aantal omgekomen missionarissen en zendelingen en objecten over de Nederlandse koloniale tijd in het algemeen. Het museum is opgericht door een Duitse pater. Bij de receptie wordt, naast Indonesisch, ook Engels gesproken. Ook worden er boeken verkocht, waarvan een deel over de Duitse aanwezigheid in Indonesië en over de scheepsramp gaat.
De overlevenden komen aan land
De ene groep overlevenden van de ramp is aangekomen op het strand bij Muara Eho, aan de zuidwestkust van het eiland. Dit strand is moeilijk begaanbaar: vanuit het dorp Soto’o moet je ongeveer 15 minuten een rivier afvaren met een motorboot. Het strand is daardoor ook zeer verlaten. In de zee zijn veel rotsen en koraal te vinden, hoewel een deel van het koraal door de tsunami van 26 december 2004 afgestorven is. Het is op deze verlaten plek goed voor te stellen dat het even duurt voordat de overlevenden van de ramp in 1942 worden opgemerkt. De andere groep komt wat zuidelijker aan, op een eveneens afgelegen plek.
Herdenkingsplaquettes
Bij twee kerken op Nias zijn herinneringsplaquettes voor de slachtoffers van de ramp. In de kapel van de kathedraal Gereja Santa Maria Bunda Para Bangsa (Heilige Moeder Maria van alle volkeren) in Gunung Sitoli bevindt zich aan de rechterkant een plaquette die niet alleen herinnert aan de eerste missionaris op Nias in de negentiende eeuw, maar ook aan de achttien missionarissen, twintig protestantse zendelingen en 371 mensen die omkomen bij de scheepsramp met de Van Imhoff. De kerk is open voor bezoekers, maar als de voordeur niet is geopend kan bij de receptie van de katholieke school naast de kathedraal om toegang worden gevraagd.
Bij de Gereja Telukdalam (kerk van Telukdalam) hangt buiten naast de kerkdeur een grijze plaquette die herinnert aan de missionarissen en zendelingen die om het leven komen bij de scheepsramp met de Van Imhoff. Hierop staan twintig personen bij naam genoemd. Deze plaquette is in 2007 onthuld. Deze hangt aan de buitenzijde van de kerk, dus kan ook bekeken worden als de kerk gesloten is. Om bij deze kerk te komen, moet een trap worden beklommen.
De hoofdstad: Gunung Sitoli
Als de overlevenden na de ramp in Gunung Sitoli, de hoofdstad van Nias, zijn aangekomen, worden zij opgesloten in ofwel een kazerne ofwel in een gevangenis in of bij het politiebureau. Als gevolg van een zeer zware aardbeving in 2005 in Gunung Sitoli zijn alle gebouwen in het stadscentrum ingestort. Als het politiebureau of de gevangenis uit de koloniale tijd voor die tijd nog had bestaan, is het toen verloren gegaan.
Het graf van dokter Heidt
Wat de aardbeving van 2005 wel heeft overleefd, is een kleine, overgroeide begraafplaats met graven uit de koloniale tijd. Hier ligt dokter Karl Heidt begraven, die de ramp met de Van Imhoff overleeft en daarna in het ziekenhuis in Gunung Sitoli blijft werken. Hij sterft op 3 september 1942 op Nias. De grafsteen is pas in 1968 geplaatst.
Praktische informatie voor een bezoek aan Nias
Nias is een prachtige bestemming voor een culturele of sportieve (surf)vakantie, maar het ligt zeker buiten de gebaande paden. Het eiland is van noord naar zuid ongeveer 125 kilometer lang en 40 kilometer breed op het breedste punt. Op het eiland rijden bussen, hoewel die niet altijd even frequent rijden. De wegen zijn zeer slecht begaanbaar, denk hierbij aan een maximumsnelheid van 50 km/u op de hoofdwegen en 25 km/u in de bergen. Op Nias is reizen met een chauffeur of gids daarom sterk aan te raden.
Vervoer naar Nias
Om naar Nias te komen, zijn er twee mogelijkheden: een vlucht van een uur vanaf Medan, of de nachtboot vanuit Sibolga (duur oversteek: zo’n twaalf uur). Hierbij kan men reizen in verschillende klassen: op het dek, een stoel, een bed in een soort slaapzaal of een privéhut voor maximaal vier personen. Er is eten en drinken aan boord te koop. De oversteek per ferry die zo’n twaalf uur duurt is zeker aan te raden, omdat je in Sibolga tijdens zonsopgang aankomt. De Van Imhoff vertrekt op 18 januari 1942 uit deze haven. In de stad Sibolga is vrij weinig te zien. Vanaf het busstation in het centrum vertrekken bussen naar het Tobameer, Medan en Berastagi.